โดย รศ. พรชัย ตระกูลวรานนท์
สาขามานุษยวิทยา
คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
อันที่จริง ผมเคยนำเสนอข้อมูลไว้ในคอลัมน์นี้มาครั้งหนึ่งแล้ว ว่าจีนกำลังเผชิญหน้ากับปัญหาวิกฤติอย่างสำคัญ คือการที่เมืองเดินหน้าพัฒนาไปมากจนละทิ้งชนบทไว้เบื้องหลัง ทำให้เกิดความแตกต่างอย่างสุดขั้วในหลายเรื่อง และปัญหาความแตกต่างเหล่านี้นับวันจะสลับซับซ้อนและแก้ไขยากขึ้นทุกที คนชนบทจำนวนมากที่อพยพเข้ามาหางานทำในเมือง ส่วนใหญ่ก็มาด้วยสาเหตุหลักของความแตกต่างทางสังคมนี่แหละ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องรายได้ สาธารณูปโภคพื้นฐาน การบริการสาธารณสุข โอกาสทางการศึกษา และอื่นๆอีกมาก งานใหญ่ที่รอการแก้ไข คือทำอย่างไรจึงจะสามารถปฏิรูปปรับเปลี่ยนแบบแผนทางเศรษฐกิจและการพัฒนา ที่สามารถเชื่อมโยงเมืองและชนบทของจีนเข้าด้วยกัน ทำให้ชนบทและผู้คนส่วนใหญ่กว่าร้อยละ 60 ของประเทศ ได้รับประโยชน์จากการขยายตัวทางเศรษฐกิจ แม้ไม่ถึงกับเสมอหน้าเท่าเทียมกัน แต่อย่างน้อยก็อย่าให้แตกต่างกันมากจนเกินไป เรื่องแบบนี้หากพูดในประเทศคอมมิวนีสต์แบบจีนเมื่อ 30 ปีที่แล้ว คงไม่มีใครคิดว่าจะเกิดขึ้นได้ แต่ทุกวันนี้มันเป็นอย่างนั้นจริงโดยไม่ต้องสงสัย
ในที่ประชุม ได้มีการนำเสนอเหตุปัจจัยต่างๆที่นำไปสู่ช่องว่างระหว่างเมืองและชนบทของจีน เฉิน ซีเหวิน รองประธานคณะทำงานกลางการแก้ไขปัญหาชนบท ระบุปัญหาที่ดินในฐานะสาเหตุสำคัญประการหนึ่ง ที่ดินจำนวนมากในเขตชนบท ถูกปรับเปลี่ยนการใช้เพื่อสนองตอบความต้องการของเมืองที่ขยายใหญ่ขึ้น เขาเรียกร้องให้รัฐบาลส่วนกลางเข้าไปกำกับการใช้ที่ดิน และอนุรักษ์พื้นที่เกษตรเพื่อป้องกันการสูญเสียอาชีพของเกษตรกร ในหลายมณฑล การใช้อำนาจเวนคืนหรือบังคับซื้อสิทธ์ในที่ดินการเกษตรเพื่อการพัฒนาเมือง ได้ก่อให้เกิดหายนะอย่างสำคัญในหมู่ประชาชนที่ไม่มีอาชีพอื้นรองรับ ชุมชนที่ก่อตัวและยึดโยงกันเหนียวแน่นต่อเนื่องนับหลายร้อยปี สลายหายวับไปในชั่วข้ามคืน พร้อมๆกับรากเหง้าทางประวัติศาสตร์และเอกลักษณ์ของท้องถิ่น ประชาชนจำนวนมากของจีนกำลังสูญเสียทั้งที่ดิน อาชีพ และรากเหง้าจิตวิญญาณ
ชี่ ฝู่หลิน ประธานสถาบันการพัฒนาและปฏิรูปแห่งชาติ เรียกร้อยให้สำรวจและพัฒนาสถานภาพของกลุ่มแรงงานอพยพ( ตัวเลขล่าสุดในปี 2009 มีมากถึง150ล้านคน) กำหนดกติกาทางสังคมที่เปิดโอกาสให้กับแรงงานอพยพด้วยการปฏิรูประบบทะเบียนราษฎร์ของจีน เพื่อกำหนดสถานภาพที่ชัดเจนของแรงงานเหล่านี้ ยุติปัญหาการเข้าถึงสิทธิ์ในการรับบริการทางสาธารณสุข และบริการสาธารณะขั้นพื้นฐานอื่นๆที่แรงงานเหล่านี้สมควรได้รับ ในฐานะที่เป็นพลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจที่แท้จริงของประเทศ ยุติปัญหาการโยกย้ายเร่ร่อนหางานทำอย่างไม่รู้จบสิ้น แก้ปัญหาความไม่เท่าเทียมทั้งทางรายได้ ค่าเช่าที่อยู่อาศัย และค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล (ความแตกต่างของรายได้ระหว่างแรงงานในเมืองและแรงงานอพยพในปี2009 เท่ากับ 3.3เท่า ในเวลาเดียวกันแรงงานอพยพต้องจ่ายค่ารักษาพยาบาลแพงกว่า2.8เท่า) เขาเสนอให้เริ่มต้นนับรวมแรงงานเหล่านี้ ในฐานะประชากรของเมืองที่ทำงานอยู่ตั้งแต่ปี2011เป็นต้นไป เพื่อไม่ให้สับสนว่าเป็นประชากรเป้าหมายการพัฒนาจากส่วนของเมือง หรือของชนบท
ในชนบทเอง ที่ประชุมได้ถกเถียงกันเกี่ยวกับแนวทางปฏิรูปที่จะแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางสังคม ปัจจัยทั้งทางด้านภาษี ระบบการประกันสังคมหรือบำนาญเกษตรกร ปัญหาการบริการสาธารณสุขในชนบท ความอ่อนแอขององค์กรรากหญ้า อีกด้านหนึ่งตัวแทนจาก UNDP เสนอในที่ประชุม ให้ประเทศจีนเร่งรัดจัดการกับปัญหาการใช้ที่ดินเกษตรเพื่อกิจกรรมอื่นที่ไม่ใช่เกษตรกรรม อันเป็นต้นตอสำคัญของแรงงานอพยพ และต้องชะลอการขยายตัวทางเศรษฐกิจในเขตเมือง เพื่อเปิดโอกาสพัฒนาและแก้ไขปัญหาในภาคชนบทให้ไล่ทันความเปลี่ยนแปลงและความเสียหายที่เกิดจากการพัฒนาที่ไม่เท่าเทียมในช่วงกว่า 30 ปีที่ผ่านมา
ว่ากันตามจริง เวทีประชุมเที่ยวนี้ ก็ไม่ใช่ว่าจะเป็นครั้งแรกที่รัฐบาลจีนเริ่มเป็นกังวลกับปัญหาที่เกิดขึ้นในชนบท ก่อนหน้านี้รัฐบาลตั้งแต่สมัยประธานาธิบดี เจียง เจ๋อหมิน ก็เคยเร่งรัดกระจายการพัฒนาไปสู่ชนบทในภาคตะวันตกของประเทศ เร็วๆนี้เองตอนต้นปี นายกรัฐมนตรีเหวิน ก็เคยแถลงในที่ประชุมพรรคว่าจะเร่งแก้ไขปัญหาความแตกต่างของรายได้ระหว่างเมืองและชนบทและสร้างเสถียรภาพทางสังคมให้ได้ แต่ปัญหาใหญ่อยู่ที่ว่าจีนจะทำเรื่องเช่นว่านี้ไปพร้อมๆกับการรักษาระดับความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจในภาพรวมของประเทศได้หรือ หรือพูดตามสำนวนแบบท่านนายกเหวิน เจียเป่าที่ว่า “ประเทศจีนจะไม่เพียงทำให้ก้อนขนมเค้กของการพัฒนาเศรษฐกิจใหญ่ขึ้นเท่านั้น แต่ยังจะจัดการให้การแบ่งก้อนขนมเค้กเป็นธรรมมากยิ่งขึ้นด้วย”
ผมไม่ใช่นักเศรษฐศาสตร์ แต่ก็พอมองออกว่างานนี้ไม่ง่าย การรักษาระดับการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ และการจัดการกระจ่ายรายได้อย่างเท่าเทียมเป็นธรรม ดูจะเป็นเรื่องสวนทางกันและเป็นปัญหาโลกแตกมาแต่ไหนแต่ไรแล้ว ยากพอๆกับการทำให้สังคมเสมอภาพเท่าเทียมกันอย่างที่เคยคิดจะทำในสมัยท่านประธานเหมานั้นแหละครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น